Προταζάνοφ, Γιάκομπ Αλεξάντροβιτς

(Mόσχα 1881 – 1945). Ρώσος σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Υπήρξε από τους θεμελιωτές του ρωσικού κινηματογράφου και ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της προεπαναστατικής περιόδου, κατά την οποία σκηνοθέτησε πολυάριθμες ταινίες, κυρίως διασκευές των κλασικών της ρωσικής λογοτεχνίας. Πιστός οπαδός του ψυχολογικού ρεαλισμού, ο Π. έδινε τεράστια σημασία στο παίξιμο των ηθοποιών, γιατί το θεωρούσε ενεργό παράγοντα στη δημιουργία του κινηματογραφικού έργου. Η καλύτερη ταινία του της προεπαναστατικής περιόδου είναι ο Πάτερ Σέργιος (1917), από τη νουβέλα του Τολστόι. Από το 1920 μέχρι το 1923 ο Π. εργάστηκε στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Όταν γύρισε στην πατρίδα του σκηνοθέτησε μια παράδοξη ταινία επιστημονικής φαντασίας, την Αελίτα (1924) και αφιερώθηκε σε ταινίες εμπνευσμένες από τα καινούργια πολιτικά θέματα, περιορισμένης όμως σημασίας, γιατί το ύφος του σκηνοθέτη ήταν πλέον ξεπερασμένο. Η καλύτερη ομιλούσα ταινία του ήταν το Χωρίς προίκα (1936), από το ομώνυμο δράμα του Aλεξάντρ Οστρόφσκι. Γιάκοβ Αλεξάντροβιτς Προταζάνωφ: μια σκηνή (στον πλανήτη Αρη) από την «Αελίτα» (1924).